Zawieszenie Postępowania? Czas na obronę!
27 Marca, 2018r.
W toku prowadzonej przez komornika sądowego egzekucji otrzymaliśmy postanowienie o zawieszeniu postępowania. Co to dla nas oznacza?
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego to krótko mówiąc, wstrzymanie się przez organ egzekwujący z wszelkimi czynnościami. Nie oznacza to jednak, że czynności egzekucyjne podjęte przed wydaniem postanowienia o zawieszeniu zostanę uchylone, kiedy to np. komornik zajął konto bankowe. Takie czynności pozostają w mocy, postanowienie o zawieszeniu postępowania pozwala na skierowanie do sądu stosownego wniosku o udzielenie zabezpieczenia, którego następstwem może być uchylenie czynności.
Wróćmy zatem do tego, w jaki sposób może dojść do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Kodeks cywilny wyróżnika dwa tryby, w których może dojść do wydania postanowienia w tym przedmiocie, a mianowicie:
– z urzędu,
– na wniosek,
Artykuł 818 § 1 k.p.c. wskazuje, że Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu jeżeli się okaże, że wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego. Rozwijając myśl wyżej wskazanego przepisu należy wrócić się do art. 65. § 1. k.p.c., który mówi, iż: Zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne.
Jest więc to taka zdolność do uczestniczenia w czynnościach procesowych, że dany podmiot będący stroną może dokonywać czynności procesowych i inne podmiotu mogą ich dokonywać w stosunku do niej ze skutkiem prawnym. Zatem, konieczne jest posiadanie zdolności procesowej przez każdą osobę fizyczną bądź prawną, która chce podejmować czynności procesowe w procesie egzekucyjnym. Brak tejże zdolności powinien skutkować obligatoryjnym zawieszeniem postępowania przez organ egzekucyjny.
Zdolność procesowa związana jest ze zdolnością do czynności prawnych. Zgodnie z regulacją kodeksową, pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11 k.c.), z kolei nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie (art. 12 k.c.). Takie więc osoby, co do zasady, nie mogą podejmować czynności procesowych. Możliwość podjęcia stosownych czynności w postępowaniu określa art. 66 k.p.c. wskazujący, iż Osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Podobnie wygląda sytuacja osób prawnych, gdyż w myśl rt. 67 § 1 k.p.c., „Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 64 § 11, dokonują czynności procesowych przez swoje organy albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu”. Przepis ten nawiązuje do unormowania zawartego w art. 38 k.c., według którego osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na nim statucie. Osoba prawna będąca stroną postępowania, musi mieć organ uprawniony do podejmowania za nią działań (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2006 r., I CSK 224/06). Przykładowo, jeżeli spółka prawa handlowego, która jest stroną postępowania egzekucyjnego nie posiada zarządu, który byłby umocowany do jej reprezentacji i podejmowania w jej imieniu czynności procesowych to zachodzi przesłanka obligatoryjnego zawieszenia przez komornika postępowania egzekucyjnego.
Jak już wyżej wspomniano, zawieszenie postępowania nie sprawia, iż podjęte przed dniem wydania postanowienia w tym przedmiocie czynności tracą moc. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy to komornik nie posiada informacji na temat zdolności procesowej stron postępowania i podejmuje działania egzekucyjne z naruszeniem ich praw. Polski mocodawca w art. 818 § 2 k.p.c. dał możliwość obrony swego interesu w stosunku do czynności powziętych z pokrzywdzeniem uczestników, a mianowicie: Przedstawiciel ustawowy wierzyciela lub dłużnika, jako też kurator dłużnika, mogą zaskarżyć postanowienia sądu oraz czynności komornika dokonane w czasie, kiedy strona nie miała należytej reprezentacji. W takim również przypadku mamy możliwość powtórzenia czynności już dokonanych, gdy przy ich wykonywaniu nastąpiło naruszenie praw strony, która nie posiadając zdolności procesowej nie miała przedstawiciela ustawowego.
Komornik sądowy zawiesza również postępowanie z urzędu, w razie śmierci wierzyciela lub dłużnika. Takie postępowanie organ podejmuje już z udziałem spadkobierców zmarłego. „Zgodnie z dyspozycją art. 819 § 1 KPC, zawieszone postępowanie egzekucyjne organ egzekucyjny podejmuje z udziałem spadkobiercy dłużnika, tj. po udowodnieniu tego jego przymiotu prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku” (wyrok SN z 2 lipca 1975, sygn. akt I CZ 98/75). Postępowanie to może więc być kontynuowane z następcami prawnymi strony dopiero po stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym. W sytuacji, gdyby spadkobiercy dłużnika nie przyjęli spadku lub nie są znani, a nie został ustanowiony kurator spadku to wówczas, na wniosek wierzyciela sąd egzekucyjny ustanawia kuratora, z udziałem którego kontynuowane jest postępowanie egzekucyjne.
Drugi tryb zawieszenia postępowania może nastąpić na wniosek, a to wierzyciela bądź dłużnika. Wierzyciel, jako podmiot wszczynający postępowanie egzekucyjne, stosowny wniosek o zawieszeniu postępowania może wnieść na każdym etapie egzekucji. Możliwości dłużnika w tym przedmiocie są jednak znacznie ograniczone, bowiem podmiot ten musi udowodnić, że zachodzą szczególne przesłanki, które winny skutkować zawieszeniem postępowania. Pierwszy przypadek opisany jest w art. 820 k.p.c., który stanowi, iż na wniosek dłużnika postępowanie ulega zawieszeniu, jeżeli sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu wykonawczego lub wstrzymał jego wykonanie albo dłużnik złożył zabezpieczenie konieczne według orzeczenia sądowego do zwolnienia go od egzekucji. Rygor natychmiastowej wykonalności pozwala na skierowanie wniosku do komornika sądowego bez uzyskiwania klauzuli wykonalności, a uchylenie tejże klauzuli może stanowić podstawę do skierowania wniosku przez dłużnika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Dyspozycja art. 820 3 § 1 k.p.c. opisuje drugi przypadek zawieszenia egzekucji na wniosek dłużnika, bowiem organ egzekucyjny zawiesza na wniosek dłużnika postępowanie prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku zaocznego, nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, upominawczym albo elektronicznym postępowaniu upominawczym, jeżeli dłużnik przedstawi zaświadczenie określone, z którego wynika, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został doręczony na inny adres aniżeli miejsce zamieszkania dłużnika ustalone w postępowaniu egzekucyjnym. Zatem, jeżeli wyrok zaoczny bądź nakaz zapłaty został doręczony na nieprawidłowy adres i dłużnik nie miał świadomości egzekwowania roszczenia przez wierzyciela, dłużnik ma podstawę do uchylenia klauzuli wykonalności lub rygoru natychmiastowej wykonalności i domagania się zawieszenia postępowania egzekucyjnego. W tym akurat przypadku, kiedy to o wydanym nakazie zapłaty dłużnik nie wiedział, należy przeprowadzić procedurę obrony przed nakazem zapłaty i uzyskania korzystnego orzeczenia Sądu wraz z uchyleniem klauzuli wykonalności, w następstwie czego organ egzekucyjny będzie zobowiązany do uchylenia wszelkich podjętych czynności w sprawie.
Podsumowując, „zawieszenie postępowania może nastąpić z mocy samego prawa lub na podstawie postanowienia organu egzekucyjnego. Zawieszenie postępowania z urzędu zawsze powoduje brak jednej z bezwzględnych przesłanek procesowych (art.818-819 kpc). Organ egzekucyjny zawiesza nadto postępowanie na wniosek dłużnika, jeżeli egzekucja z jednej części jego majątku oczywiście wystarcza na zaspokojenie wierzyciela (art. 799 § 1 kpc), sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu wykonawczego lub wstrzymał jego wykonalność albo dłużnik złożył zabezpieczenie konieczne według orzeczenia sądu do zwolnienia go od egzekucji (art. 820 kpc zd. II). Zawieszenie postępowania może nastąpić również wtedy, gdy dalsze czynności egzekucyjne zależą od uprzedniego rozstrzygnięcia sądu lub nawet samego organu egzekucyjnego (art. 821 kpc)” (postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt II Cz 1337/14), a istotą zawieszenia postępowania egzekucyjnego przez organ jest niedopuszczalność podejmowania w czasie jego trwania jakichkolwiek czynności egzekucyjnych.
